Verse of gedroogde plant versus essentiële olie
Foto iStock
De eigenschappen van essentiële oliën worden vaak foutief! verondersteld dezelfde te zijn als deze van de verse of gedroogde plant. Dat is begrijpelijk. Het is immers zeer verleidelijk om de handige flesjes essentiële oliën in huis te halen om het ganse jaar door over het plantmateriaal te beschikken. Maar de veronderstelling is over het algemeen fout. Er zijn uitzonderingen.
→ Heb je een topic dat je graag op de Aroma Blog wil lezen, stuur me een e-mail: hello@geertdevuyst.be
Dit is een artikel voor lezers “Beginner”. Dit artikel is niet bedoeld als vervanging voor professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Lees de Gebruiksvoorwaarden. Start je met essentiële oliën, lees dan de Voorzorgsmaatregelen
Eigenschappen en toxiciteit
Eigenschappen
Eigenschappen worden ontleend aan de biochemische samenstelling. Ben je fan van een energetische benadering, dan nodig ik je uit de biochemie in dit artikel te zien als een mogelijke, zij het beperkende, manier om energie te beschrijven. Het is in de aromatherapie anno 2024 duidelijk dat zowel analytische aanpak van de biochemie als energetische benaderingen een plaats hebben.
De vraag is dus of de biochemie van een essentiële olie verschilt van deze van de verse of gedroogde plant. Een essentiële olie is een extract en bevat dus een deel van de plant. Meer zelfs: een essentiële olie bevat een deel van het gebruikt plantmateriaal: blad, schors, bloem … Dat is dus twee maal een deel! De biochemie van het extract verschilt dus duidelijk van deze van het plantdeel en dus van de plant. Het extract zal uiteraard minder (verschillende) biochemische bestanddelen (moleculen) bevatten dan het gebruikt plantdeel – vaak in een veel hogere concentratie.
Toxiciteit
Dezelfde fout wordt gemaakt inzake de toxiciteit en dus de te treffen voorzorgsmaatregelen. Met een muntblaadje in een kruideninfusie zit je niet in dezelfde gevarenzone als een druppel Akkermunt essentiële olie. Lees hierover: Munt in de aromatherapie (Aroma Plus)
Voorbeeld: verschillende extracten, verschillende eigenschappen
Roomse kamille (Chamaemelum nobile, Anthemis nobilis) hoef ik niet meer voor te stellen. Wil je dit wonder van de natuur (her)ontdekken, dan nodig ik je uit mijn recente bijdrage te lezen: Roomse kamille in OrthoFyto 1/24, feb. 2024.
In een studie in Frontiers in Pharmacology uit 2018 onderzoeken Sándor en collega’s drie types extracten van Roomse kamille:
1/ hydro-ethanolisch extract;
2/ fracties van 1/ met flavonoïden: apigenin, luteolin, eupafolin, and hispidulin en
3/ de essentiële olie.
Het hydro-ethanolisch extract vertoont een ontspannende werking, samen met een voorbijgaand contractiel effect (samentrekkend), op glad spierweefsel (lokaal). De fracties vertonen een ontspannende werking bij fracties met hoog flavonoïdegehalte (F60, F80 en F100), niet bij fractie zonder (F20) of met laag gehalte (F40). Tot slot, de essentiële olie, die uiteraard geen flavonoïden bevat, vertoont een ontspannende werking, zonder contractiel effect.
Ontspannend dien je hier dus te lezen, niet als relaxerend op het centraal zenuwstelsel, wel als beweging-stillend op glad spierweefsel in het maag-darmkanaal. Waarmee ik de werking op het zenuwstelsel uiteraard niet uitsluit.
Uit deze studie kunnen we besluiten dat het hydro-ethanolisch extract, vergelijkbaar met sommige tincturen, ingezet kan worden bij verminderde peristaltische activiteit, met andere woorden om de werking van de darmen te stimuleren. De essentiële olie, door de ontspannende werking op gladde spieren, zou kunnen gebruikt worden bij spasmen in maag en dikke darm. Hier komt de “maar”: inname van een essentiële olie is over het algemeen een slecht idee. Er zijn uitzonderingen.
Het hydro-ethanolisch extract sluit het dichtst aan bij de samenstelling van het gedroogd kamillekruid (bloem). Verkies dus, via inname, het gedroogd kamillekruid in een kamillethee: check bijvoorbeeld BlendUp door Eef Wouters (Herk-de-Stad, België) of De Kleine Theeboom (Borgloon – Hoepertingen, België).
Wat met de essentiële olie? Roomse kamille essentiële olie (Chamaemelum nobile, Anthemis nobilis, bloem) wordt (voornamelijk) ingezet voor de kalmerende werking op het centrale zenuwstelsel, via geurbeleving, verstuiving en massage. Een systematische review en meta analyse door Hieu en collega’s in Phytotherapy Research uit 2019 onderzocht de effecten van de fytotherapeutische bereidingen van Kamille op toestandsangst, gegeneraliseerde angststoornissen, slaapkwaliteit en insomnia (insomnie, slapeloosheid). Lees hierover: Stress? Aromatherapie! (Aroma Plus)
Voorbeeld: verschillende extracten, gelijkaardige eigenschappen
De verse plant en de gedroogde extracten van Citroenmelisse (Melissa officinalis) bevatten rozemarijnzuur dat onderzocht wordt voor de rustgevend werking en ingezet kan worden bij slaapproblemen en angststoornissen (Cases et al., 2011).
Citroenmelisse essentiële olie (Melissa officinalis, blad) bevat deze bestanddelen niet, maar bevat wel een hoge concentratie aan citral (geranial en neral), dat mogelijk instaat voor een gelijkaardige werking (Abuhamdah et al. 2008).
De vergelijking gaat dus op voor de genoemde eigenschap: de rustgevende werking op het centraal zenuwstelsel. Dat betekent niet automatisch dat beide extracten over de gehele lijn dezelfde eigenschappen vertonen.
Deze gelijkenis tussen eigenschappen van verschillende types plantenextracten, van eenzelfde plant, kan niet tot een veralgemening leiden. De verschillende biochemische samenstellingen zorgen doorgaans voor verschillende eigenschappen.
Belangrijker nog: de toxiciteit van vaak hoog geconcentreerde bestanddelen in essentiële oliën, gekoppeld aan het beoogd weefsel en dus de toedieningswijze, maakt een toepassing in veel gevallen onredelijk. De aromatherapeut(e) kiest in dat geval wijselijk voor galenische vormen gekend in de fytotherapie.
Eén (1) galenische vorm is in de meeste gevallen het best geplaatst om een therapeutisch doel te bereiken met de minste voorzorgen.
Literatuurlijst onderaan dit artikel.
Foto Camomille romaine bio dauphine-provence, (c) Elixens
Dit artikel is auteursrechtelijk beschermd. Contacteer me indien je een uittreksel wenst te gebruiken.
