Fris en bloemig Bergamot extract

Foto (c) iStock

Bergamot extract (Frans: essence) wordt gewonnen door koude persing van de schil van Citrus × aurantium subsp. bergamia, een Citrusboom met een zure vrucht. Volgens de ISO standaard wordt Bergamot als koudgeperste essentiële olie benoemd (ISO Standard No. 9235:2021, 3.5). Ik gebruik verder de benaming Bergamot extract.

De boom is gekend van de fameuze Eau de cologne en de Earl Grey thee en is van alle extracten van het Citrus geslacht het meest Italiaanse: meer dan 90% van de wereldwijde teelt van de Bergamot vrucht heeft plaats in Calabrië (Calabria) in Zuid-Italië, in de tip van de Italiaanse “laars” (Navarra, M. et al., 2015). Het Italiaans extract draagt een Europese beschermde oorsprongsbenaming (BOB) (Italiaans: Bergamotto di Reggio Calabria-Olio essenziale PDO) (Europa (509/2001), 2001).

Er is best wat onduidelijkheid over de precieze botanische benaming. Lees hierover: Bergamot in de aromatherapie (Dit is een Aroma Plus artikel)

De essentiële olie (koudgeperst extract) biedt een scherpe Citrus topnoot met zoete bloemige (Neroli) en kruidachtige (Lavendel) noten.

Niet verwarren met Wilde bergamot EO (Monarda fistulosa, bloem), noch met Bergamotmunt, Citroenmunt EO (Mentha aquatica var. citrata of M. × citrata, bovengrondse delen).

De essentiële olie (koudgeperst extract) bevat (OF22303):

• monoterpeenalcoholen: linalool (14,82%)
• monoterpenen: limoneen (39,19%), bèta-pineen (6,50%), gamma-terpineen (5,90%)
• sesquiterpenen: alfa-cis-bergamoteen (0,18%)
• terpeenesters: linalylacetaat (25,78%)

Parfumerie

Bergamot extract bevat linalool en de ester linalylacetaat. Beide bestanddelen bevinden zich, in functie van de rijpheid van de vrucht bij het oogsten, in variable concentraties in het koudgeperst extract.

Ellena en Paillès laten de parfumeur de keuze tussen de frisse geur van de groene vruchten (linalylacetaat ) en de bloemige geur van rijpe vruchten (linalool) (Ellena, J.-C., & Paillès, L., 2021, p. 35-36).

Aromatherapie

Door de relatief hoge concentraties aan linalool en de ester linalylacetaat leunt Bergamot extract aan bij de eigenschappen van de Lavendels en van essentiële oliën van de Bittere sinaasappel (Citrus x aurantium, C. x aurantium subsp. amara): Neroli (bloem) en Pomerans (blad). De kalmerende (sedatieve) werking van het extract zal dus niet verrassen, waardoor het extract ingezet kan worden bij onder meer stress, angst, depressie en slaapstoornissen.

De kalmerende (sedatieve) werking van het extract zal dus niet verrassen, waardoor het extract ingezet kan worden bij onder meer stress, angst, depressie en slaapstoornissen.

Tegelijk heeft Bergamot extract, zoals de meeste extracten het Citrus geslacht, een opmonterende werking op het gemoed.

In de aromatherapie gebruik je Bergamot extract via inhalatie (ruiken, waarnemen van de geur), verstuiving (met bv. een ultrasone verstuiver) en massage (handen, voeten, lichaamsmassage). Orale toepassingen zijn expliciet uitgesloten in dit artikel.

Voor een uitgebreide bespreking van het gebruik van Bergamot in de aromatherapie, lees: Bergamot in de aromatherapie (Dit is een Aroma Plus artikel)

In eerdere artikels op deze Aroma Blog gaf ik formules mee voor deze drie toepassingswijzen.

Ontdek de blends voor inhalatie

Alle hieronder geciteerde blends (mengsels) zijn bruikbaar voor inhalatie.

Ontdek de blends voor verstuiving

Bergamot EO met Mandravasarotra EO en Groenblijvende cipres EO in The Sweet Life, een zoete hout-hars-balsem blend met fruitige noten. Lees: Vrolijke Citrus!

Bergamot EO met Ylang-ylang EO en Mirre EO: Imagination, zoet, zacht tropisch-bloemig met kruid en fruitnoten. Lees: Mirre essentiële olie: werking en toepassingen

Ontdek de blends voor massage

Bergamot EO met Ylang-ylang EO en Echte lavendel EO in “Drie sterren massageolie ***”: Lees: Kies je Lavendel! ( Dit is een Aroma Plus artikel)

De hoger genoemde Imagination blend kan je ook gebruiken bij lichaamsmassage. Meng de 5 druppels essentiële oliën met Zoete amandel PO (Prunus dulcis, P. amygdalus) (of een andere plantaardige olie naar keuze):

Voor hand- of voetmassage: QSP 10 ml (vul aan tot 10 ml) voor een 1,6% v/v verdunning

Voor lichaamsmassage: QSP 30 ml (vul aan tot 30 ml) voor een 0,5% v/v verdunning

(1 ml = 30 druppels)

Pas uitwendig toe op de huid.

Huidirritatie

Bij toepassing op de huid gebruik je Bergamot extract steeds verdund in een drager.

Huidirritatie is de in de aromatherapie gebruikelijke benaming voor irritatief contacteczeem (ortho-ergisch eczeem, Engels: irritant contact dermitis). Irritatie van de huid kan leiden tot irritatief contacteczeem. Vier biochemische families vragen je aandacht: aldehyden, fenolen, fenolmethylethers en monoterpenen. Bergamot extract bevat een hoge concentratie monoterpenen die huidirritatie kunnen veroorzaken. Bij toepassing op de huid gebruik je Bergamot essentiële olie steeds verdund in een drager.

Oxidatie

Bewaar Bergamot extract donker (in de oorspronkelijke flesjes) en koel.

Bergamot extract bevat limoneen, bèta-pineen en gamma-terpineen. Om oxidatie te voorkomen bewaar je het extract best donker (in de oorspronkelijke flesjes) en koel (Tisserand, R. & Young, R., 2014, p. 211).

Fototoxiciteit

Gebruik geen Bergamot extract op de huid indien je zelf, of de ontvanger van je toepassing, blootstelling aan de zon voorziet van de behandelde lichaamszones binnen de 24 uur.

Hoewel niet genoteerd in de bovenstaande analyse OF22303, bevat Bergamot extract doorgaans furocoumarinen (furanocoumarinen), waaronder de omstreden molecule bergapteen (5-methoxypsoraleen), bergaptol en bergamottine (Dugrand & et. al., 2015, p. 3), waardoor het extract, bij toepassing op de huid, fotosensibiliserend is bij blootstelling aan de zon. Fotosensibiliserend betekent dat de huid overmatig reageert op zonlicht, waardoor roodheid kan optreden (erytheem). Een aantal van deze oliën hebben trouwens eenzelfde fotosensibiliserend effect bij orale inname, zij het in mindere mate (Dugrand & et. al., 2013, p. 1067).

Er bestaan furocumarine-vrije versies van Bergamot extract (gelabeld Furocumarin Free, FCF), met een minder interessant aroma dan het natuurlijk extract (Tisserand, R. & Young, R., 2014, p. 213).

De EU-cosmeticaverordening 1223/2009 regelt het gebruik van furocumarinen in cosmetische producten. Furocumarinen zijn uitgesloten “behalve het normale gehalte in de gebruikte natuurlijke etherische oliën”. Voor zonnebrand- en bruiningsmiddelen moet het gehalte aan furocumarinen lager dan 1 mg/kg zijn (Europa 1223/2009).

De IFRA (Engels: International Fragrance Association) richtlijnen bepalen maximale verdunningspercentages voor Bergamot extract van 0,4% voor categorie 5A (body lotion) en 5D (producten voor baby’s) (IFRA, 2020).

Toch lijkt het aan te raden geen Bergamot extract te gebruiken op de huid indien je zelf, of de ontvanger van je toepassing, blootstelling aan de zon voorziet van de behandelde lichaamszones binnen de 24 uur. Gebruik je ze toch, vraag dan de ontvanger van je toepassing blootstelling aan de zon of de zonnebank uit te stellen tot 24 uren na de toepassing.

Dugrand, A., & et. al. (2013, 10). Coumarin and Furanocoumarin Quantitation in Citrus Peel via UPLC coupled with Mass Spectrometry (UPLC-MS). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 61(45).

Dugrand, A., & et. al. (2015, 11). The Distribution of Coumarins and Furanocoumarins in Citrus Species Closely Matches Citrus Phylogeny and Reflects the Organization of Biosynthetic Pathways. PLoS ONE, 10(11).

Ellena, J.-C., & Paillès, L. (2021). Petit lexique des amateurs épris d’odeurs et de parfums. Actes Sud.

Europa (1223/2009). (2009). Verordening (EG) nr. 1223/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 30  november 2009 betreffende cosmetische producten. Publicatieblad van de Europese Unie.

Europa (509/2001). (2001, 3 16). Verordening (EG) nr. 509/2001 van de Commissie van 15 maart 2001 tot aanvulling van de bijlage bij Verordening (EG) nr. 2400/96 betreffende de inschrijving van bepaalde benamingen in het “Register van beschermde oorsprongsbenamingen en beschermde geografische aanduidingen” bedoeld in Verordening (EEG) nr. 2081/92 van de Raad inzake de bescherming van geografische aanduidingen en oorsprongsbenamingen van landbouwproducten en levensmiddelen. Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen.

IFRA – Bergamot oil expressed. (2020). 49th Amendment. Opgehaald van International Fragrance Association: https://ifrafragrance.org/safe-use/library

International Organization for Standardization (ISO) (2021). ISO 9235:2021 Aromatic natural raw materials – Vocabulary. (ISO Standard No. 9235:2021). https://www.iso.org/standard/78908.html

Mojay, G. (1999). Aromatherapy for healing the spirit. Rocherster, Vermont: Healing Arts Press.

Tisserand, R. & Young, R. (2014) Essential Oil Safety (2 ed.) Elsevier – Churchill Livingstone

WFO (2022): Citrus limon (L.) Osbeck. http://www.worldfloraonline.org/taxon/wfo-0001133139

–

Informatie over de samenstelling van extracten op basis van analysefiches van leveranciers: Ladrôme (volgens datum analysefiche); Pranarôm International (volgens de vermelde lotnummers, bijvoorbeeld: OF20610).

Foto iStock

Dit artikel is auteursrechtelijk beschermd. Contacteer me indien je een uittreksel wenst te gebruiken.