Resinoïden en balsem noten in de aromatherapie

Foto (c) iStock

Balsems voegen geurige, warme en zachte noten toe aan aromatherapeutische mengsels (blends). Wat is een balsem? Hoe bekomen we een essentiële olie, vertrekkend van een oleohars? Wegwijs doorheen balsemland en twee mengsels voor geurbeleving, met of zonder roller.

→ Heb je een topic dat je graag op de Aroma Blog wil lezen, stuur me een e-mail: hello@geertdevuyst.be

Dit is een artikel voor lezers “Beginner”. Dit artikel is niet bedoeld als vervanging voor professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Lees de Gebruiksvoorwaarden. Start je met essentiële oliën, lees dan de Voorzorgsmaatregelen

Balsem

Het woord balsem duidt op een aromatische en olieachtige grondstof afkomstig van planten uit diverse botanische families. Bijvoorbeeld:

Benzoëboom Sumatra (Styrax benzoin) en Benzoëboom Siam EO (Styrax tonkinensis)
Kopal, Copaiva balsem, Copaiba balsem (Copaifera officinalis)
Perubalsem (Myroxylon balsamum pereirae, Myroxylon pereirae)
Tolu, Tolubalsem, Balsemboom (Myroxylon balsamum balsamum)
Styrax (Liquidambar orientalis en L. styraciflua)

Hoewel minder gebruikelijk, kunnen ook sparren en dennen uit de Coniferen orde als balsem benoemd worden. Het in de aromatherapie gebruikt plantdeel is hier echter de naald, de takjes of de bes, niet de balsemachtige harsen.

Sommige soorten dragen een verwijzing naar het begrip balsem in de botanische naam: balsamea voor Balsemspar, Balsemzilverspar (Abies balsamea); balsamifera voor Amyris (Amyris balsamifera); balsamum voor de eerder genoemde Tolu, Tolubalsem, Balsemboom (Myroxylon balsamum var. balsamum) …

Tot slot, een aantal andere soorten kunnen als balsem benoemd worden:

Labdanum, de absolue van Zonneroosje of Cisteroos (Cistus ladaniferus)
Mirre (Commiphora myrrha, C. molmol)
Opoponax (Commiphora erythraea) (soms Zoete Mirre genoemd)
Vanille (Vanilla planifolia, V. fragrans)
Wierook, Oliban (Boswellia sacra, B. carteri)

→ Lees verder onder de afbeelding

Foto (c) iStock

Van oleohars naar essentiële olie

Essentiële olie

De essentiële olie wordt bekomen door stoom- of hydrodistillatie van de resinoïde.

Resinoïde

De resinoïde wordt bekomen door oplossing in ethanol van oleoharsen (Engels: oleoresin). Een resinoïde is vergelijkbaar met een concrète: beide gebruiken een gelijkaardige extractiemethode op basis van solventen. Wanneer de grondstof geen oleohars is, spreekt men van een concrète.

Oleohars

Oleoharsen bevatten harsachtige verbindingen en een reeks vluchtige bestanddelen, waaronder benzoëderivaten en kaneelderivaten, en zijn op te delen in:

a/ oleohars door extractie: Vanille absolue is bijvoorbeeld een oleohars extractie (Engels: extracted oleoresin), samengesteld uit harsachtige verbindingen en vluchtige bestanddelen;

b/ oleohars door exsudatie (geëxtraheerd): bijvoorbeeld Mirre (Commiphora myrrha, C. molmol) en Wierook, Oliban (Boswellia sacra, B. carteri).

Balsem noten

Balsem noten ontstaan wanneer balsems door de parfumeur worden opgenomen in geurcomposities en dus op eenzelfde wijze wanneer balsem essentiële oliën deel uitmaken van een mengsel (blend). Ze worden als geurige, warme en zachte noten ervaren.

De grote klassieker zijn Vanille, Labdanum, Tolu, Benzoë (Sumatra en Ssiam), Styrax – met de kruidige Wierook, Mirre en Opoponax (Opopanax) in het uiterste spectrum.

Balsem noten worden in de parfumerie aan de oriëntaalse of oosterse geurfamilie toegekend.

Terzijde: in de parfumerie duidt het begrip balsamico op een geurkenmerk dat verwijst naar de rijping van gekookte most (het versgeperste sap van druiven) in houten vaten, die balsamicoazijn levert. Balsamico kan in de betekenis van een geurkenmerk naast rokerig, verbrand of dierlijk geschaard worden.

Wens je bij te leren over geurfamilies, -kenmerken en -noten in de aromatherapie?

In Les 5 van de Basisopleiding Aromatherapie & Aromatische Plantenextracten besteden we uitgebreid aandacht aan mengen op basis van geurfamilies.