COVID-19: essentiële oliën in de strijd tegen het coronavirus SARS-CoV-2
Verstuiving en ontsmettende gel met essentiële oliën
Het aantal artikels en berichten over de rol die essentiële oliën (EO) mogelijk kunnen spelen bij het voorkomen en behandelen van de COVID-19 ziekte gaat de laatste weken in stijgende lijn. Zijn EO aangewezen bij het voorkomen en het behandelen van virale infecties, in tegenstelling tot bacteriële, schimmel- en parasitaire infecties? Bewijst de antivirale werking van EO ook haar nut in de strijd tegen het SARS-CoV-2 virus? Kunnen EO de COVID-19 ziekte genezen?
Dit is een artikel voor lezers “Opgeleid of ervaren”. Dit artikel is niet bedoeld als vervanging voor professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Lees de Gebruiksvoorwaarden. Start je met essentiële oliën, lees dan de Voorzorgsmaatregelen
Onderbouwde informatie is vooral in de Engelse en Franse talen te lezen. Shannon Becker, PhD RA, publiceerde in maart een bijdrage voor het Tisserand Institute (Becker, 2020). In dit artikel herneem ik een aantal belangrijke elementen van haar werk. Je leest ook een uitgebreide bespreking van een synergie (mengsel) van EO van de hand van Dominique Baudoux, apotheker, oprichter van Pranarom en van het Collège International d’Aromathérapie Dominique Baudoux, waarin hij EO kiest voor meerdere antivirale mechanismen, in combinatie met een ontstekingsremmende en een zogenaamde “anticatarrale” werking (tegen met slijmvorming gepaard gaande ontsteking van de slijmvliezen).
Vanuit de hoek van de westerse wetenschap en geneeskunde is er op heden geen onderzoek gevoerd naar de werking van EO, of van hun bestanddelen, op het virus SARS-CoV-2, noch naar de inzetbaarheid als curatieve behandeling (als geneesmiddel) van de COVID-19 ziekte. Dat betekent dus dat er op heden geen richtlijnen voorhanden zijn voor een therapeutische (klinische) toepassing. Het inzetten van EO als curatieve medische behandeling is dus niet aangewezen.
De reden hiervoor ligt niet enkel in het feit dat SARS-CoV-2 een tot voor kort ongekend virus was en de beschikbare tijd om onderzoek te voeren dus nog beperkt is. Lees meer in het kader “Essentiële oliën als geneesmiddel“.
Zo, we hebben een standpunt waarmee elke arts en wetenschapper vrede zal hebben. Betekent dit dat EO buiten spel staan in de strijd tegen SARS-CoV-2? Mogelijk niet. Het betekent eenvoudigweg dat de wetenschap de materie nog niet onderzocht en dat, conform onze westerse geneeskundige aanpak van gezondheid en ziekte, we er dus geen klinische toepassing in zien.
Essentiële oliën als geneesmiddel
Planten liggen aan de basis van de farmaceutische geneeskunde maar essentiële oliën moeten hun plaats in de westerse geneeskunde nog verdienen. De voorbije twee decennia vertoont het aantal wetenschappelijke studies een opvallende groei. Deze vernieuwde interesse wordt gemotiveerd door een aantal gezondheidsproblemen die zich op wereldschaal laten voelen. Denk bijvoorbeeld aan de antibioticaresistentie (bacteriën die niet meer gevoelig zijn voor een antibioticum), waarop de antibacteriële werking van essentiële oliën een antwoord kan bieden, al dan niet in combinatie met antibiotica.
Een voorbeeld van de groeiende interesse vanuit wetenschappelijke hoek is te vinden op eigen bodem. Onderzoekers van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB), het Departement Biologie en het Laboratory of Molecular Cell Biology van de KU Leuven onderzochten of essentiële oliën aan dezelfde tests als andere potentiële geneesmiddelen onderworpen kunnen worden. In hun publicatie van februari 2020 besluiten de auteurs dat componenten van essentiële oliën een mogelijke bron zijn voor geneesmiddelen en meer aandacht verdienen in de toekomst. Essentiële oliën hebben unieke eigenschappen die nuttig kunnen zijn bij bepaalde therapeutische toepassingen zoals long- of luchtwegaandoeningen, transdermale toediening en ziektes van het centrale zenuwstelsel (Feyaerts, Luyten, & Van Dijck, 2020).
Coronavirussen
Laat ons even stil staan bij het virus en bij de ziekte. Het virus kreeg de naam SARS-CoV-2, de ziekte wordt COVID-19 genoemd (corona virus disease). SARS-CoV-2 is de meest recente in de rij van zeven zogenaamde coronavirussen. De naam corona (kroon) hebben ze te danken aan de uitstekende vorm van de spike eiwitten waarmee het virus menselijke cellen binnendringt. Vier van de coronavirussen veroorzaken infecties van de bovenste luchtwegen; drie andere (SARS-CoV, MERS-CoV, and nu ook SARS-CoV-2) veroorzaken ernstige infecties van de onderste luchtwegen (longen) (resp. SARS, Severe Acute Respiratory Syndrome, MERS, Middle East Respiratory Syndrome en COVID-19) (Becker, 2020).
Zowel SARS-CoV (in 2002) als MERS-CoV (in 2012) hebben hun vernietigende werking reeds bewezen. Hebben we intussen iets geleerd over de rol die EO kunnen spelen bij coronavirussen? Een in vitro studie (buiten het lichaam) uit 2008 onderzocht het effect van de EO van de bessen van de Laurier (Laurus nobilis) (dus niet de courant gebruikte EO van het blad van Laurier) op SARS-CoV, het virus dat zorgde voor een wereldwijde epidemie in 2002-2003. De auteurs noteren de virucidale* werking van de EO op SARS-CoV. Om een aantal redenen zijn de resultaten echter minder hoopgevend dan het lijkt. Wens je je hierin te verdiepen, lees dan het Shannon Becker’s artikel “Essential Oils and Coronaviruses” (Becker, 2020).
*De antivirale werking van een EO betekent dat de EO de groei van een virus remt. De virucide werking van een EO betekent dat een virus door de EO gedeactiveerd of vernietigd wordt.
Griepvirussen
Weten we iets over het effect van EO op virussen die “lijken op” SARS-CoV? Coronavirussen, net als griepvirussen (de oorzaak van griep, influenza), beïnvloeden de luchtwegen en veroorzaken “cytokine-stormen”, gevolgd door longontsteking en mogelijk overlijden (Becker, 2018). Uit onderzoek blijkt dat virussen met een virusenvelop (virusomhulsel) gedeactiveerd worden door bepaalde EO. Zowel SARS-CoV als het griepvirus IAV (Influenza A Virus, influenza-A(H1N1)-virus) zijn zogenaamde omkapselde of membraan-omhulde virussen. Bij intrede van het virus in de menselijke cel moet het omhulsel vernietigd worden (viral uncoating) om het virus te laten indringen in het cytoplasma van de cel. De actie van bepaalde EO voorkomt de afbraak van het omhulsel van het virus. Uit in vitro onderzoek blijkt dat Tea tree EO (Melaleuca alternifolia, blad) influenza remt in de vroege stadia door de afbraak van het omhulsel te voorkomen (Garozzo, et al., 2009).
Becker stelt dat de relevantie voor grieppatiënten echter onwaarschijnlijk is en dat we niet kunnen aannemen dat dezelfde bestanddelen van Tea tree EO eenzelfde werking zouden uitoefenen op coronavirussen (Becker, 2020).
Becker stelt echter dat de relevantie voor grieppatiënten echter onwaarschijnlijk is en dat we niet kunnen aannemen dat dezelfde bestanddelen van Tea tree EO eenzelfde werking zouden uitoefenen op coronavirussen (Becker, 2020). Want het ene virus is het andere niet. Virussen tonen zich in een uitgebreid aantal vormen: influenza- of griepvirus, humaan papillomavirus (HPV), herpes simplex virus (HSV of humaan herpesvirus, HHV: HSV-1 en HSV-2), HIV … EO die in de literatuur gekend staan voor hun antivirale werking doen dat niet voor elk type virus. Er bestaat dus niet iets als een universele virusbestrijder. Bijvoorbeeld: de eerder genoemde Tea tree EO remt in vitro de proliferatie van influenzavirussen in cellen, maar de olie vertoont dit effect slechts in beperkte mate bij de herpesvirussen HSV-1 en HSV-2 (Garozzo, et al., 2009).
Ook is een EO die virussen in de lucht of op de huid doodt een ander verhaal dan een EO die de werking van een virus, dat het menselijk lichaam is binnengedrongen, ondermijnt. Daarom pleit Becker ervoor om in zetten op de preventieve toepassing van EO, teneinde besmetting tegen te gaan (Becker, 2020).
Het antwoord is te zoeken, enerzijds in het voorkomen van de besmetting, anderzijds in het versterken van de immuniteit, zodat het virus snel wordt opgeruimd door het immuunsysteem.
Wat het voorkomen van besmetting betreft, stelt zich de vraag of de mogelijkheid bestaat dat EO met antivirale en/of virucide eigenschappen hun werking ook uitoefenen bij het SARS-CoV-2 virus. De bedenking dat we, in de huidige omstandigheden, alle geneeskundige middelen die ons ter beschikking staan moeten aanwenden om de pandemie een halt toe te roepen, geeft de vraag de nodige legitimiteit. Waarom zouden we, met een kritische maar open en leergierige geest, niet teruggrijpen naar de eeuwenoude kruidengeneeskunde (fytotherapie) en naar geneeskundige systemen uit andere hoeken van de wereld?
Welke EO verdienen dan onze aandacht? We weten dat bepaalde EO een antivirale en/of virucide werking vertonen op varianten van het griepvirus. Voor een uitgebreide bespreking van de beschikbare studies en de onderzochte EO verwijs ik naar Shannon Becker’s artikel uit 2018: “Essential Oils to Prevent the Spread of Flu” (Becker, 2018). De meeste van de geciteerde studies nemen de effecten op het griepvirus H1N1 onder de loep. Mocht je de eerste vraag en antwoord hogerop in dit artikel niet gelezen hebben, dan herhaal ik dat we niet kunnen aannemen dat de onderzochte EO eenzelfde werking uitoefenen op het SRAS-CoV-2 virus.
Uit de shortlist kies ik een aantal courant beschikbare extracten die, op Tea tree EO na (lees de Voorzorgen), makkelijk in te zetten zijn via verstuiving (zie verder):
- Bergamot extract (Citrus bergamia of C. aurantium subsp. bergamia, schil)
- Eucalyptus globulus EO (Eucalyptus globulus, blad)
- Kruidnagel EO (Syzygium aromaticum of Eugenia caryophyllus, kruidnagel)
- Indische lemongrass EO (Cymbopogon flexuosus, bovengrondse delen)
- Tea tree EO (Melaleuca alternifolia, blad)
- Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO (Thymus vulgaris CT linalool, bloeiende top)
Wat met het versterken van de immuniteit? De immunostimulerende actie van EO wordt courant geassocieerd met hun ontstekingsremmende werking. Saad en collega’s illustreren de immunostimulerende actie aan de hand van de ontstekingsremmende werking van een aantal bestanddelen (Saad & et. al., 2013, p. 277). Bijvoorbeeld:
- Tea tree EO (Melaleuca alternifolia, blad) bevat terpineen-4-ol (41,35%) (#OF23177), een terpeenalcohol dat het ontstekingsproces tegenhoudt.
- In Kruidnagel EO (Eugenia caryophyllus of Syzygium aromaticum, kruidnagel) staat de aromatische fenol eugenol (78,19%) (#OF27853) in voor een gelijkaardige werking.
- Lemongrass EO (Cymbopogon citratus, bovengrondse delen) bevat de terpeenaldehyden neral (31,74%) en geranial (40,15%), gekend onder de gezamenlijke noemer citral of limonal (#OF20407). De immunostimulerende werking van Lemongrass EO zou toe te schrijven zijn aan de moleculen neral en geranial (Rhind, 2016, p. 124). In bovenstaande selectie van EO waarvan de effecten op het griepvirus H1N1 werden onderzocht vind je Indische lemongrass EO (Cymbopogon flexuosus, bovengrondse delen). Lemongrass EO en Indische lemongrass EO hebben een gelijkaardig biochemisch profiel.
Hoe gebruik je deze EO? De weg van in vitro studies, over in vivo onderzoek (bij levende organismen) tot bruikbare therapeutische (klinische) toepassingen is lang. Usachev en collega’s zetten een stap in de goeie richting in 2013. Ze onderzochten het effect van de verstuiving van Tea tree EO op het in de lucht aanwezige griepvirus IAV (Influenza A Virus, influenza-A(H1N1)-virus), het virus dat vaak verantwoordelijk is voor de seizoensgriep. Uit hun studie blijkt dat bij het actief verspreiden van Tea tree EO met een verstuiver gedurende twee seconden bijna alle in de lucht aanwezige virussen verwijderd zijn na 10 minuten (Usachev, Pyankov, Usacheva, & Agranovski, 2013).
Toepassing: Verstuiving
Verstuiving van EO is een praktische, eenvoudige en mogelijk de meest veilige (van alle toepassingswijzen) manier om EO in te zetten. Gebruik een klassieke of ultrasone verstuiver. Een klassieke verstuiver herken je aan de glazen kolf en vereist geen water, een ultrasone verstuiver vernevelt water.
Maak een mengsel met 2 tot 4 verschillende extracten uit bovenstaande lijst van EO. De bedoeling is EO te combineren met complementaire eigenschappen (naast de gemeenschappelijke antivirale werking). Dominique Baudoux, apotheker, oprichter van Pranarom en van het Collège International d’Aromathérapie Dominique Baudoux, stelt de volgende formule voor, waarin hij EO kiest voor meerdere antivirale mechanismen, in combinatie met een ontstekingsremmende en een zogenaamde “anticatarrale” werking (tegen met slijmvorming gepaard gaande ontsteking van de slijmvliezen). Wil je meer leren over deze eigenschappen, dan vind je in “De boekenkast van de professional” voldoende leesvoer.
Het afmeten in milliliter (ml) is niet altijd evident. Het is vaak eenvoudiger in druppels te tellen. Wat telt is dat je dezelfde volumeverhouding hanteert tussen de verschillende EO in het mengsel. In onderstaande lijst vind je dus zowel de ml aanduiding als de hoeveelheid druppels. De aanduiding in ml is bedoeld voor het bereiden van een voorraadflesje (zie verder: “Aan de slag” optie 1); de aanduiding in druppels gebruik je als je bij elke verstuifsessie de nodige EO rechtstreeks in je verstuiver druppelt (zie verder: “Aan de slag” optie 2):
- Ravintsara EO (Cinnamomum camphora CT cineool, blad) 4 ml of 4 druppels
- Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO (Thymus vulgaris CT linalool, bloeiende top) 3 ml of 3 druppels
- Brede pepermuntboom EO (Eucalyptus dives CT piperiton, blad) 2 ml of 2 druppels (lees de Voorzorgen)
- Kruidnagel EO (Syzygium aromaticum of Eugenia caryophyllus, kruidnagel) 1 ml of 1 druppel (lees de Voorzorgen)
Ravintsara EO en Brede pepermuntboom EO zijn niet opgenomen in Becker’s artikel uit 2018 maar maken courant deel uit van de klassieke EO’s in de bestrijding van winterkwalen.
Ravintsara EO (Cinnamomum camphora CT cineool, blad) wordt gewonnen door distillatie van het blad van Cinnamomum camphora of Kamferboom, een boom uit de Lauraceae familie (Laurierfamilie). Lees ook: “De herfst en de winter door met Ravintsara essentiële olie“.
Heb je geen Ravintsara EO in huis, maar wel een olie uit het Eucalyptus geslacht? Vervang Ravintsara EO dan door Eucalyptus radiata EO (Eucalyptus radiata of E. radiata subsp. radiata, blad). In winkels en apotheek is E. globulus de meest courante soort van het Eucalyptus geslacht. Verkies echter E. radiata EO boven E. globulus EO: deze laatste bevat zeer hoge concentraties aan 1,8-cineool en is te vermijden bij zwangerschap en bij baby’s tot 30 maanden.
Mandravasarotra of Saro EO (Cinnamosma fragrans, blad) is de “kindvriendelijke” versie van Ravintsara EO: Vervang Ravintsara EO door Mandravasarotra EO dat een lagere concentratie 1,8-cineool bevat bij kinderen jonger dan 1 jaar. Mandravasarotra EO heeft tevens een kruidig-bloemig aroma dat verstuiving aangenamer maakt.
Het Thymus geslacht uit de Lamiaceae of Labiatae (Lipbloemenfamilie) telt een uitgebreid aantal soorten met sterke medicinale aroma’s, waarvan Thymus vulgaris en Thymus satureioides (chemotype borneol) de belangrijkste vertegenwoordigers zijn. Tijm wordt courant ingezet bij de behandeling van keel- en ooraandoeningen en infecties van de luchtwegen. Kies Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO (Thymus vulgaris CT linalool, bloeiende top).
Brede pepermuntboom EO wordt gewonnen door distillatie van het blad van Eucalyptus dives, de Australische boom met grijswitte schors. Zoals de naam het aangeeft, heeft de olie een muntaroma. De olie wordt ingezet bij ontstekingen van de bijholten rond de neus (sinussen, sinusitis). De slijmoplossende (mucolytisch) werking wordt toegeschreven aan het keton piperitone.
Kruidnagel EO wordt bekomen door distillatie van de bloemknop van de Kruidnagelboom. Met kruidnagel wordt de gedroogde bloemknop benoemd. De olie wordt bijvoorbeeld gebruikt wanneer extra geschut ingezet dient te worden voor het voorkomen en behandelen van een bacteriële surinfectie na een virale infectie. De aromatische fenol eugenol in Kruidnagel EO heeft een breedspectrum anti-infectieuze werking. Heb je het niet voor het indringend aroma van het extract, gebruik dan dezelfde formule maar zonder het extract. Vooral bij verstuiving kan de volgende combinatie als aangenamer ervaren worden:
- Ravintsara EO (Cinnamomum camphora CT cineool, blad) 4 ml of 4 druppels
- Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO (Thymus vulgaris CT linalool, bloeiende top) 3 ml of 3 druppels
- Brede pepermuntboom EO (Eucalyptus dives CT piperiton, blad) 2 ml of 2 druppels (lees de Voorzorgen)
Aan de slag
Optie 1: maak een voorraad van je mengsel in een bruin glazen flesje van bijvoorbeeld 30 ml (te koop in de apotheek). Voeg de formule 3 x toe:
- Ravintsara EO 4 ml x 3 = 12 ml (met een 10 ml flesje EO kom je dus 2 ml te kort: geen probleem, hou het bij 10 ml)
- Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO 3 ml x 3 = 9 ml (met een 10 ml flesje heb je dus 1 ml teveel: geen probleem, gebruik het volledige flesje van 10 ml)
- Brede pepermuntboom EO 2 ml x 3 = 6 ml (dat is ongeveer 2/3de van een flesje van 10 ml) (lees de Voorzorgen)
- Kruidnagel EO 1 ml x 3 = 3 ml (dat is ongeveer een derde van een flesje van 10 ml) (lees de Voorzorgen)
Voeg vervolgens bij elke verstuifsessie 5 druppels van je voorraadflesje toe aan het water van je verstuiver.
Optie 2: wens je geen voorraadflesje aan te maken, druppel dan bij elke verstuifsessie de nodige EO rechtstreeks in je verstuiver. In dat laatste geval zal je dus in totaal 10 druppels tellen.
Heb je niet alle EO in huis? Gebruik twee of drie EO, bijvoorbeeld:
- Ravintsara EO 4 druppels
- Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO 3 druppels
Het aantal druppels kies je eigenlijk naar eigen voorkeur en in functie van de grootte van de ruimte waarin je verstuift, de geurintensiteit van je gekozen EO en hoelang en hoe regelmatig je verstuift. Verstuif bijvoorbeeld gedurende 30 minuten of 1 uur naar keuze en herhaal 2 tot 3 maal daags, of eenmalig voor het slapengaan. Vermijd verstuiving tijdens de slaap.
Toepassing: Ontsmettende gel
Voor het ontsmetten van de handen hanteert Baudoux dezelfde formule. Voeg je mensel toe aan 5% in een hydro-alcoholische gel. Aan een flesje van bv. 100 ml hydro-alcoholische gel voeg je dus 5 ml toe van je voorraadflesje EO. Dat zijn 150 druppels.
Maakte je geen voorraadflesje EO aan, gebruik dan de volgende hoeveelheden voor eenzelfde totaal van 150 druppels:
- Ravintsara EO (Cinnamomum camphora CT cineool, blad) 60 druppels (= 2 ml = een vijfde van een 10 ml flesje)
- Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO (Thymus vulgaris CT linalool, bloeiende top) 45 druppels
- Brede pepermuntboom EO (Eucalyptus dives CT piperiton, blad) 30 druppels (lees de Voorzorgen)
- Kruidnagel EO (Syzygium aromaticum of Eugenia caryophyllus, kruidnagel) 15 druppels (lees de Voorzorgen)
Voorzorgen
Naast de algemene Voorzorgsmaatregelen zijn specifieke veiligheidsvoorschriften van toepassing voor de in dit artikel genoemde essentiële oliën en koude extracten:
Tea tree EO is af te raden bij verstuiving wegens het indringend en onaangenaam aroma. Vergeet niet dat EO uiterst geconcentreerde producten zijn. Gebruik geen Tea tree via cutane toepassing bij baby’s tot 1 jaar (Baudoux, 2017, pp. 96-97, 123).
Bergamot extract bevat furocumarinen, waaronder de omstreden moleculen bergapteen (5-methoxypsoraleen), bergaptol en bergamottine (Dugrand & et. al., 2015, p. 3), waardoor het extract, bij toepassing op de huid, fotosensibiliserend is bij blootstelling aan de zon: de huid reageert overmatig op het zonlicht en roodheid kan optreden. Vermijd dus het gebruik van Bergamot extract in een hydro-alcoholische gel.
Eucalyptus globulus EO is de wellicht meest courant verkrijgbare soort van het Eucalyptus geslacht. Verkies echter Eucalyptus radiata EO (Eucalyptus radiata of E. radiata subsp. radiata, blad) of Ravintsara EO (Cinnamomum camphora CT cineool, blad) boven E. globulus EO: deze laatste bevat zeer hoge concentraties aan 1,8-cineool. Gebruik geen extracten die terpeenoxiden (1,8-cineool) in hoge concentratie bevatten bij zwangerschap, borstvoeding, baby’s tot 30 maanden en bij neurologische aandoeningen, evenals bij mensen met een convulsieve of epileptische familiale voorgeschiedenis (Baudoux, 2017, pp. 96-97, 228).
Kruidnagel EO heeft een rijk en indringend kruidig zoet aroma, met fruit- en houtnoten. Als je de hierboven genoteerde doses als te sterk of zelfs irritant ervaart, beperk je dosis. Kruidnagel EO bevat fenolen: de EO is irritant voor de huid. Gebruik ze niet puur op de huid maar verdun ze bij cutane toepassing. Bij verstuiving vermijd je oliën met fenolen in hoge concentraties of beperk je de concentratie. Kruidnagel EO bevat ook eugenol: vermijd het gebruik van de olie bij zwangerschap en bij baby’s tot 1 jaar (Baudoux, 2017, pp. 96-97, 274).
Tijm CT linalool EO of Linalooltijm EO bevat het keton kamfer, zij het in lage concentratie (bv. 2%, #OF32022). Bij zwangerschap beperk je het gebruik van de EO tot max. 20% bij cutane toepassing. Bij borstvoeding beperk je het gebruik van de EO tot max. 20% bij cutane toepassing. Bij baby’s tot 30 maanden beperk je het gebruik van de EO tot max. 10% bij cutane toepassing (Baudoux, 2017, pp. 96-97, 481).
Brede pepermuntboom EO bevat een aanzienlijke concentratie van het keton piperitone (typ. 47%). Gebruik geen keton-houdende extracten bij neurologische aandoeningen, bij zwangerschap, bij baby’s tot 30 maanden met een convulsieve of epileptische eigen (van de baby) of familiale voorgeschiedenis of andere neurologische aandoeningen (Baudoux, 2017, pp. 96-97, 232).
In dit artikel verwijs ik naar biochemische analyses. Een lotnummer (bijvoorbeeld: #OF22303) verwijst naar analysefiches van Pranarôm International. Verder citeer ik ook cijfermateriaal van biochemische analyses uit Tisserand en Young’s Essential Oil Safety (Tisserand & Young, 2014).
Research
Becker, S. (2018, 12 16). Essential Oils to Prevent the Spread of Flu. Opgehaald van Tisserand Institute: https://tisserandinstitute.org/essential-oils-flu/
Becker, S. (2020, 3 18). Essential Oils and Coronaviruses. Opgehaald van Tisserand Institute: https://tisserandinstitute.org/essential-oils-coronavirus/
Dugrand-Judek Audray, Olry Alexandre, Hehn Alain, Costantino Gilles, Ollitrault Patrick, Froelicher Yann,, & Bourgaud Frédéric (2015). The Distribution of Coumarins and Furanocoumarins in Citrus Species Closely Matches Citrus Phylogeny and Reflects the Organization of Biosynthetic Pathways. PLoS ONE, 10(11). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0142757
Feyaerts, A. F., Luyten, W.,, & Van Dijck, P. (2020). Striking essential oil: tapping into a largely unexplored source for drug discovery. Scientific Reports, 10(1). https://doi.org/10.1038/s41598-020-59332-5
Garozzo, A., Timpanaro, R., Bisignano, B., Furneri, P.M., Bisignano, G., & Castro, A. (2009). In vitroantiviral activity of Melaleuca alternifolia essential oil. Letters in Applied Microbiology, 49(6), 806–808. https://doi.org/10.1111/j.1472-765x.2009.02740.x
Saad, Nizar Y., Muller, Christian D., & Lobstein, Annelise (2013). Major bioactivities and mechanism of action of essential oils and their components. Flavour and Fragrance Journal, 28(5), 269–279. https://doi.org/10.1002/ffj.3165
Usachev, Evgeny V., Pyankov, Oleg V., Usacheva, Olga V., & Agranovski, Igor E. (2013). Antiviral activity of tea tree and eucalyptus oil aerosol and vapour. Journal of Aerosol Science, 59, 22–30. https://doi.org/10.1016/j.jaerosci.2013.01.004
Boeken
Baudoux, D. (2010). Les cahiers pratiques d’aromathérapie selon l’école française – Volume 1 – Pédiatrie (Edition 2011 ed.). Lanoo.
Baudoux, D. (2017). Aromathérapie – 100 huiles essentielles. Malakoff: Dunod.
Rhind, P. J. (2016). Aromatherapeutic blending – Essential oils in synergy. London: Singing Dragon.
Tisserand, R. & Young, R. (2014) Essential Oil Safety (2 ed.) Elsevier – Churchill Livingstone
Foto’s (c) auteur, Anja Junghans @ Unsplash
Dit artikel is auteursrechtelijk beschermd. Contacteer me indien je een uittreksel wenst te gebruiken.
Dank aan Ann Delaert van natuurzaak Naturann in Reet (Rumst) voor de feedback!
Dank aan Nicole Van Beeck van “Massage voor iedereen” in Lokeren en van de Facebookgroep Aromatherapie voor het delen!
Dank je Cynthia van Gezondheidswinkel Ninove voor je feedback!
Dank je Anita van Sanahata in Leek (Nederland)!
Dit is echt een zéér interessant artikel. Kompleet, duidelijk en je kan er meteen mee aan de slag. Wat ben ik blij dat ik me gisteren toevallig heb aangemeld in de Facebook groep Aromatherapie.
Dank je wel voor dit mooie werk!! Ellis
Reacties zijn gesloten.