Aromatherapie: kies je merk

Foto (c) – Eva Bronzini @ pexels.com

Ik kreeg de voorbije week drie maal de vraag naar een “goede” producent-distillateur of verdeler (die ik hier voor de eenvoud gezamenlijk als “merk” benoem). Dat is iets vaker dan gemiddeld. In mijn antwoord op zo’n vraag verwijs ik steevast naar een aantal criteria waarmee elkeen zelf besluiten kan formuleren.

Vandaag doe ik het anders en laat ik de activist in mij aan het woord. Want je kan het niet langer ontkennen: het gaat niet goed met de natuur, noch met de samenleving. Dus ook niet met de geliefde planten waarvan we de essentiële oliën inzetten voor onze gezondheid en welbevinden.

Het gaat niet goed met de natuur, noch met samenleving. Ook niet met de geliefde planten waarvan we de essentiële oliën inzetten voor onze gezondheid en welbevinden.

Bijvoorbeeld: De Lamiaceae (Lipbloemenfamilie), gekend van Tijm, Lavendel, Rozemarijn, Salie, Munt, Oregano en Basilicum, telt 358 bedreigde soorten (IUCN). Lees hierover: Eucalyptus en eucalyptol-houdende essentiële oliën in herfst en winter in aroma editie okt-dec. 2023.

Net zoals bij boter, heb ik een duidelijke mening over welke merken absoluut niet in huis komen. Hoe maak ik dan mijn keuze? Hier zijn mijn niet onderhandelbare criteria.

In De aankoop van essentiële oliën (Aroma Plus) besteed ik hier uitgebreid aandacht aan. Ik vat het samen.

Op het etiket staan de volgende vermeldingen:

• de botanische identiteit,
• het chemotype (indien relevant),
• het plantdeel,
• de geografische afkomst,
• het lotnummer (zie verder over de analysefiche),
• eventueel de extractiemethode (stoomdistillatie, koude persing, solventextractie …),
• en een houdbaarheidsdatum indien de essentiële olie als voedingssupplement in de markt wordt gezet.

En uiteraard gaat het over 100% natuurlijke plantenextracten. Waarmee de aromatherapie zich duidelijk onderscheidt van de parfumerie en elk niet-plantaardig geurstof- en verstuifsysteem voor thuis-en-kantoorgebruik.

De oorsprong van de essentiële olie moet duidelijk zijn. Een Damascener roos essentiële olie uit de Bulgaarse Rozenvallei heeft een duidelijk verschillend geurprofiel dan een olie van dezelfde Rosa x damascena afkomstig uit de Marokkaanse Rozenvallei. De naam van het land van oorsprong is dus noodzakelijk.

Transparantie gaat nog een stap verder. Je koopt geen wijn waar op het etiket enkel “Bordeaux” of de druif “malbec” staat (hoop ik). De vermelding van de naam van de producent-distillateur op de productpagina van de webshop is dus geen luxe. Zo zie je al meteen wie de relatie met de producent-distillateur koestert.

Dat zal ik meteen ook nuanceren met een voorbeeld uit de Franse sector van “Professionals van Parfum, Aromatische en Medicinale Planten” (PPAM). De voornaamste spelers in de keten zijn: producent (teler), distillateur, verdeler en reseller.

• De voornaamste taak van de verdeler (Frans: metteur en marché) bestaat erin de productiemiddelen en de behoeften van de markt op elkaar af te stemmen (lees PPAM de France). De verdeler kan een coöperatieve onderneming zijn, zoals SCA3P in het departement Alpes-de-Haute-Provence. Het kan ook een onderneming zijn met een klassieke rechtsvorm.
• Met reseller bedoel ik bedrijven die producten rechtstreeks bij de producent-distilleerder of via een verdeler afnemen. Dit zijn ofwel bedrijven die essentiële oliën verkopen aan consumenten, ofwel bedrijven die in een ander land dan het land van oorsprong actief zijn en in hun eigen land als distributeur handelen. In een internationale context spelen distributeurs een cruciale rol. Zij zijn in het algemeen verantwoordelijk voor grensoverschrijdende import en de wettelijk bepaalde productnotificaties, afhankelijk van de status van het product. Deze distributeurs kunnen ook producten rechtstreeks aan particulieren te koop aanbieden via de eigen (web)winkel. En om het schema compleet te maken: de distributeur zal de producten doorverkopen aan een reeks fysieke en/of online winkels en apotheken en mogelijk ook aan farmaceutische logistieke centra die op hun beurt zullen doorverkopen aan apotheken en webwinkels … het lijkt zonder einde!

Dus hier is mijn nuancering met betrekking tot transparantie: gezien de complexiteit van de toeleveringsketen, is het bieden van transparantie over de oorsprong van het product soms minder vanzelfsprekend. Het is echter essentieel dat elke speler in de logistieke keten zich inzet voor maximale transparantie.

Het is essentieel dat elke speler in de logistieke keten zich inzet voor maximale transparantie.

Alle spelers in de distributieketen maken de plantenextracten dus toegankelijk voor een groot publiek. Ik zie een producent liever op het veld en een distillateur liever aan de stoomregelaar dan ze bruinkartonpakjes te zien plooien. Elk zijn specialiteit.

Wanneer deze taakverdeling echter opgaat in de logica van Fast-Moving Consumer Goods, waar enkel de cijfers tellen en de toegevoegde waarde voor de consument ver te zoeken is, pas ik.

→ Lees verder onder de banner

Duurzaamheid heeft veel facetten. Respect voor mens en natuur zijn voor mij fundamentele waarden.

Duurzaamheid betekent allereerst zorg dragen voor de plant en zijn ecosysteem. De vraag of daar bio- of kwaliteitslabels voor nodig zijn verdient een apart artikel.

Alles staat of valt met een eerlijke winstverdeling. Transparantie is geen garantie voor een eerlijke winstverdeling. Maar omgekeerd: als de naam van een producent-distillateur of verdeler vermeld wordt, is de kans groot dat er wel degelijk een faire deal achter zit. Een faire vergoeding voor de producent én de distillateur is absoluut fundamenteel.

Ik heb het niet met extreem lage, noch met hoge prijskaartjes. Aan de lage kant van de verkoopprijzen: de op winst gerichte onderneming, die aankoopt in volume met serieuze kortingen en dat prijsvoordeel doorsleutelt naar de consument, zodat deze meer consumeert en de onderneming er uiteindelijk voordeel uit haalt. Kort door de bocht, maar duidelijk.

Ik weet het. Zorg dragen voor zichzelf op een natuurlijke wijze is vaak een luxe. Gezonde voeding, suppletie en essentiële oliën zijn niet voor iedereen toegankelijk. Maar het probleem is een maatschappelijke uitdaging en het antwoord ligt niet in het dumpen van prijzen.

Aan de andere kant: het hoge prijskaartje. Het terrein van multi-level marketing bedrijven die op best veel aanhang kunnen rekenen in de “lage landen”. Zou het kunnen dat hoe verder we opgroeien van een biotoop, hoe minder voeling we hebben met die planten? En een essentiële olie dus sneller als een product zien?

Het lijkt me waanzinnig om de kostbare natuur als een puur consumer good op te nemen in een zakelijk model dat aanzet tot consumeren en die aanpak overtuigend inpakt met veel toeters en bellen. Met respect voor ieders keuze, maar dit is wat mij betreft een no go. Voilà, dat is gezegd.

Een correct prijskaartje is er eentje dat een faire vergoeding toelaat voor alle spelers in de keten.

Een correct prijskaartje is er eentje dat een faire vergoeding toelaat voor alle spelers in de keten. De vergoeding voor de producent-distillateur primeert en het aantal spelers in de keten dient zoveel mogelijk beperkt te worden. Soms is er geen extra verdeler, noch reseller nodig en is een directe aankoop bij de producent-distillateur de beste optie. Recht van bij de boer. Dat je daar meer moeite moet voor doen dan een eenvoudige Google zoekopdracht naar een van-alles-in-één-met-spaarpunten-webwinkel, dat spreekt voor zich. Een directe aankoop, indien grensoverschrijdend, roept echter andere vragen op, met name de impact van het transport op het milieu en de confirmiteit van het product met de wetgeving in het land van de consument.

Define kwaliteit! Kwaliteit is zowel afhankelijk van de context als een objectief gegeven. De parfumeur zal de Super extra of extra Ylang-ylang essentiële olie als kwalitatief benoemen, want de geur is optimaal. Voor de aromatherapeut(e) staat de complete (totum) voor kwaliteit, want deze bevat de grootste variëteit aan bestanddelen.

Objectieve kwaliteit

Objectieve kwaliteit betekent onder meer: 100% plantmateriaal van de op het etiket genoteerde plant, dus niet gemengd met andere botanische soorten. Niet verdund of aangelengd om het extract goedkoper te maken. Zo weinig mogelijk residu van pesticiden. Als je het recente schandaal volgde in Frankrijk waarin fabrikanten stilzwijgend vervuild water oppompten en filterden, dan is er geen twijfel meer aan: aan de vervuiling valt niet meer te ontsnappen.

Verder: fysieke eigenschappen die algemeen onder “kwaliteit” worden geschaard. Geteeld en geoogst op een respectvolle manier (voor natuur en mens). Gedistilleerd met het oog op net die kwaliteit, niet louter op rendement.

Dat laatste verdient uitleg. Er is niet zomaar één manier van distilleren. Talrijke parameters spelen een rol. Sommige ervan zijn in handen van de distillateur (temperatuur, distillatietijd …), andere hangen af van de natuur (droogtijd, zuiverheid van het plantmateriaal …). De toestand van het plantmateriaal en de keuzes die de distillateur maakt bepalen dus de kwaliteit van de essentiële olie.

Met het lotnummer, vermeld op het etiket, kan de analysefiche opvragen bij je verdeler. Dat veronderstelt wel dat je in staat bent deze correct te lezen en te interpreteren.

Geurprofiel

Kwaliteit betekent ook een klasse geurprofiel. Een Lavendel in pot op een balkon in Oostende kan je doen dromen van de zomervakantie, maar het geurprofiel is bedroevend. Je kent pas de Lavendelgeur als je de moeite hebt gedaan om twee of drie Lavendel essentiële oliën, van verschillende oorsprong dus, in huis te halen en de geur te vergelijken. Of een dagje te stappen doorheen de Franse Drôme, de Alpes-de-Haute-Provence, de Hautes-Alpes, de Vaucluse of zelfs de Quercy, waar de Quercy PPAM ervoor ijvert aromatische en medicinale planten te ontwikkelen en te promoten.

Het geurprofiel geeft een indicatie van de biotoop en de kwaliteit van de teelt, de oogst en de distillatie.

Is de kwaliteit van het geurprofiel ook van belang bij essentiële oliën die ingezet worden in klinische toepassingen, waar de geur dus van minder belang lijkt? Het geurprofiel geeft zeker een indicatie van de biotoop en de kwaliteit van de teelt, de oogst en de distillatie.

Die biotoop is een aandachtspunt. Vooreerst, planten gedijen waar het klimaar hen gunstig is. Is een Laurier uit Bretagne evenveel in zijn nopjes als een Laurier uit de Mediterrane regio’s? Verder zorgt de klimaatverandering voor extra kopzorgen. Door het watertekort in de Pyrénées-Orientales, bijvoorbeeld, experimenteert David Tofinos, wijnmaker en teler van vijgen en aromatische planten, met soorten die van nature niet in de regio voorkomen: van Tijm CT thujanol tot Tea tree!

Tot slot: er doen best wat fabeltjes de ronde over merken en docenten die aanbevelingen geven over de enige “echte”, “pure”, “zuivere” producten. Daar kijk je dus doorheen.

Ontdek de geurprofielen in de Aromatherapie Plant Database (Aroma Plus).

Authenticiteit is het meest subjectieve criterium. Authentiek zijn betekent trouw zijn aan jezelf. Dus ook als je er de meest verwoestende praktijken op nahoudt, kan je authentiek zijn.

Misschien is “echt” een beter woord: greenwashing is not done. Of “trouw” aan de eigen waarden. Dat veronderstelt dus dat de waarden van de onderneming helder geformuleerd worden. Die onderneming kan een aanbieder zijn, een verdeler, een producent of een distillateur. Het loont de moeite stil te staan bij de visieteksten van je favoriete merken – met een kritische bril.

Moeilijk?

Je kent de nutri-score, binnenkort misschien de aroma-score?

↓ Plaats een reactie onderaan dit artikel.

Foto (c) Roma Kaiuk @ unsplash.com

Dit artikel is auteursrechtelijk beschermd. Contacteer me indien je een uittreksel wenst te gebruiken.