Zwarte peper, de pittige slingerplant

*Dit is een artikel niveau “Opgeleid of ervaren”. Start je met essentiële oliën, lees dan de Voorzorgsmaatregelen

Zwarte peper (Piper nigrum) is een tot een halve meter hoog groeiende slingerplant uit de Piperaceae familie waarvan de bessen de gekende peperkorrels dragen. De plant is inheems in Zuidoost-Azië en China en wordt doorheen tropische gebieden gecultiveerd. Niet verwarren met Lange peper (Piper longum) uit dezelfde familie, noch met Spaanse of rode peper (van het Capsicum geslacht uit de Solanaceae of Nachtschadefamilie).

De onrijpe vrucht, geoogst zodra de bessen rood worden, kleurt bruinzwart bij het drogen en levert de gekende Zwarte peper. Witte peper wordt bereid uit de gerijpte vruchten, onder meer door het weken en het verwijderen van de buitenste lagen. Groene peper wordt bekomen door de verse bessen in een zure oplossing te bewaren, in te vriezen of te pasteuriseren (Verhelst, 2021, p. 659).

Twee types extracten zijn commercieel verkrijgbaar:

• Zwarte peper essentiële olie (EO) wordt bekomen door distillatie van de vrucht (bes) van de peperplant Piper nigrum. De EO bevat hoofdzakelijk monoterpenen (60.6–81.2%, Ashokkumar et al. 2021) en sesquiterpenen (6–31.1%, Ibid.) waaronder bèta-caryofylleen
• Zwarte peper CO₂ extract wordt bekomen door superkritische vloeistofextractie van de vrucht (bes) van dezelfde peperplant Piper nigrum. Het CO₂ extract bevat voornamelijk piperine (25.74-48.32%, Dang et al., 2014).

De alkaloïde piperine is verantwoordelijk voor de scherpe smaak van zwarte peper (Dosoky et al., 2019). Piperine is niet vluchtig en is dus geen bestanddeel van de essentiële olie. Het CO₂ extract, bekomen door superkritische vloeistofextractie, bevat daarentegen wel piperine. De extractie behaalt een opvallend hoog rendement (81-98%) (Tiwari et al., 2020). Piperine is een anomeer van α-humuleen, α-caryofylleen (genoemd naar Hop: Humulus lupulus).

Zwarte peper essentiële olie bevat (OF21649, Dosoki et al., 2019):

• sesquiterpenen: bèta-caryofylleen OF21649: 20,52%; Dosoki et al., 2019: 8.7–25.6%;
• monoterpenen: sabineen (17,25%), limoneen (15,44%), alfa-pineen en alfa-thuyeen (14,02%), bèta-pineen (11,21%), delta 3-careen (9,29%), bèta-myrceen (1,19%), alfa-copaeen (1,32%), bèta-fellandreen (zie 1,8-cineool);
• terpeenoxiden: 1,8-cineool (samen met bèta-fellandreen gerapporteerd) (1,11%)

Het gedroogd Zwarte peper extract is gekend voor de werking op de spijsvertering en wordt via orale weg ingezet als aperitivum (eetlustbevorderend), als stomachicum (maagversterkend) en als digestief (spijsverteringbevorderend) (Verhelst, 2021, p. 659). Dezelfde eigenschappen worden toegeschreven aan de essentiële olie (Baudoux, 2017, p. 419). Lees over de risico’s van de orale inname van essentiële oliën: Lavendel bij depressie

In de Ayurveda benoemt het woord yogavahi het concept van de versterking van de biobeschikbaarheid: middelen (Engels: bioenhancer) die de biologische beschikbaarheid verbeteren, de distributie verhogen, de werkzaamheid van medicijnen vergroten (in het bijzonder medicijnen met een slechte biologische beschikbaarheid) en bijwerkingen beperken (Tiwari et al., 2020). Het Ayurvedisch huismiddel Trikatu zet de combinatie van droge Gember (shunthi), Lange peper (pippali) en Zwarte peper (marica) in ter bevordering van de eetlust en de spijsvertering, via orale inname (Chopra, 2010, p. 51) (Rhind, 2016, p. 217). Lees ook: Gember: de koning der specerijen

Zwarte peper EO en het CO₂ extract hebben een plaats bij de behandeling van spier-, pees- en gewrichtspijnen. Voor een uitgebreide bespreking van beide toepassingen verwijs ik naar de opleiding Essentiële oliën bij spier-, pees- en gewrichtspijnen

Bèta-caryofylleen in de EO heeft een ontstekingsremmende werking en vindt, samen met Kopal EO (Copaifera officinalis, C. langsdorffii, resinoïde), een toepassing bij tendinopathieën (pees) en gewrichtspijnen met ontsteking.

Piperine in het CO₂ extract of in het oleohars van de resinoïde is pijnstillend (cutaan analgeticum) en kan ingezet worden bij “koude” aandoeningen zoals spierkramp en spierkater. Piperine activeert, als agonist, namelijk TRPV1 (vanilloïde of capsaïcine receptor), zoals ook bijvoorbeeld de gingerolen en shoagolen in verse en gedroogde Gember en het CO₂ extract dat doen.

In de olfactotherapie kan Zwarte peper EO ondersteuning bieden bij het roken, vermoedelijk doordat inhalatie van de essentiële olie irriterend is voor de luchtwegen. De expectorante werking (het verwijderen van brochiale secreties) van de essentiële olie is toe te schrijven aan de grote concentratie pinenen (OF21649: > 25%).

Het mengsel Sense of wonder vormt een kruidig houtaroma met balsemachtige Kopal hars, prikkelend en droog Zwarte peper aroma en frisse Yuzu Citrusnoten. Ontdek de blend in: Winterse aroma blending & Japanse traditie

Huidirritatie

Huidirritatie is de in de aromatherapie gebruikelijke benaming voor irritatief contacteczeem (ortho-ergisch eczeem, Engels: irritant contact dermitis). Irritatie van de huid kan leiden tot irritatief contacteczeem. Vier biochemische families vragen je aandacht: aldehyden, fenolen, fenolmethylethers en monoterpenen.

Zwarte peper EO bevat een hoge concentratie monoterpenen; in het CO₂ extract kan piperine huidirritatie veroorzaken.

Oxidatie

Zwarte peper EO bevat de combinatie van limoneen, alfa-pineen en delta 3-careen. Om oxidatie te voorkomen wordt de essentiële olie best donker en koel bewaard (Tisserand & Young, 2014, p. 385).

Baudoux, D. (2017). Aromathérapie – 100 huiles essentielles. Malakoff: Dunod.

Chopra, D. (2010). Het Ayurvedische kruidenboek van Deepak Chopra. Haarlem: Altima-Becht.

Dang, Q. T., & Phan, N. N. (2014). Optimization of supercritical CO2 extraction of oleoresin from black pepper (Piper nigrum L.) and antioxidant capacity of the oleoresin. International Food Research Journal, 21(4), 1489–1493.

Dosoky, Satyal, Barata, da Silva, & Setzer. (2019). Volatiles of Black Pepper Fruits (Piper nigrum L.). Molecules, 24(23), 4244. https://doi.org/10.3390/molecules24234244

K. Ashokkumar, S. Vellaikumar, M. Murugan, M.K. Dhanya, A. Karthikeyan, M. Akilan, G. Ariharasutharsan, M. Nimisha & S. Aiswarya (2021) Assessment of phytochemical diversity in essential oil composition of eighteen Piper nigrum (L.) accessions from southern India, Journal of Essential Oil Research, 33:6, 549-558, DOI: 10.1080/10412905.2021.1975578

Rhind, P. J. (2016). Aromatherapeutic blending – Essential oils in synergy. London: Singing Dragon.

Tisserand, R. & Young, R. (2014) Essential Oil Safety (2 ed.) Elsevier – Churchill Livingstone

Tiwari, A., Mahadik, K.R., & Gabhe, S.Y. (2020). Piperine: A comprehensive review of methods of isolation, purification, and biological properties.

Verhelst, G. (2021). Groot handboek geneeskrachtige planten. (10 ed.). Mannavita.

Foto (c) Sonika Agarwal @ unsplash.com

Informatie over de samenstelling van extracten op basis van analysefiches van leveranciers: Ladrôme (volgens datum analysefiche); Pranarôm International (volgens de vermelde lotnummers, bijvoorbeeld: OF20610).

Dit artikel is auteursrechtelijk beschermd. Contacteer me indien je een uittreksel wenst te gebruiken.