Essentiële oliën voor de zomerhuid

Foto (c) Anelya Okapova @ unsplash.com

Lees ook:

• insectenbeten: Eerste hulp bij insectenbeten
• muggen: Muggen: voorkomen en genezen met 3 essentiële oliën
• “blauwe plek”, oedeem (lokale vochtophoping), littekenvorming Italiaanse strobloem: de gouden zon op de huid (Dit is een AromaPlus artikel)
• psoriasis: Essentiële oliën bij psoriasis
• pijnstilling op de huid: Munt in de aromatherapie
• ondersteuning van de huid: Damascener roos: de diva

Zonneallergie

Zonneallergie (vaak polymorfe lichteruptie, PMLE) is een frequent voorkomende kwaal. Jeukende bobbeltjes ontstaan 24u tot een paar dagen na blootstelling aan de zon en zouden mogelijk te wijten zijn aan een allergische reactie op blootstelling aan ultraviolet licht (UV-A). In de meeste gevallen herstelt de huid spontaan na een paar dagen.

Eczeem

Eczeem is een verzamelnaam van niet-besmettelijke huidaandoeningen die een gevolg zijn van een ontstekingsreactie in de huid. Eczeem gaat vaak gepaard met jeuk. In dit artikel richt ik me op twee soorten. Constitutioneel eczeem (atopisch eczeem of atopische dermatitis) is een ontstekingsreactie van de huid die gepaard gaat met roodheid en zwelling, gevolgd door schilfering, verdikking (van de huid) en verkloving. In sommige gevallen kan een allergische reactie de symtomen uitlokken. Contacteczeem is een reactie op contact met irriterende stoffen of allergenen (stoffen die een allergische reactie veroorzaken). Andere soorten, zoals het seborroisch eczeem (met huidirritatie mogelijk veroorzaakt door een gist), sluit ik uit van dit artikel.

Droge huid

Eczeem gaan vaak hand in hand met een droge huid. Droge huid is een gevolg van een onevenwicht in de vochthuishouding in de huid. Een droge huid is van alle seizoenen: door blootstelling aan zonlicht, zowel in de winter- als in zomermaanden, kan de huid droog en zelfs schilferig worden. Een droge huid kan ook het gevolg zijn van een andere, onderliggende dermatose (huidaandoening).

Essentiële oliën hebben, door het vluchtig karakter en de aard van de biochemische bestanddelen, een uitdrogend effect op de huid. Essentiële oliën bieden op zich dus geen antwoord op een droge huid. Om een droge huid aan te pakken zal je, naast het drinken van voldoende water, beroep doen op dragers, waarin je de essentiële olie of oliën mengt. De drager zal het herstel van de barrièrefunctie van de huid ondersteunen, hoofzakelijk door het “afdekken” van de huid.

Bij de hierboven genoemde aandoeningen gebruik je essentiële oliën steeds verdund in een drager, zoals een plantaardige olie (PO), een boter, een maceraat, een crème of een gel. De essentiële oliën zet je dan in voor hun therapeutische werking bij zonneallergie, constitutioneel eczeem en contacteczeem.

De gewenste eigenschappen van de essentiële oliën zijn: ontstekingsremmend, anti-allergeen – anti-allergie – als antihistaminicum en, in optie, pijnstillend.

De volgende essentiële oliën zijn kandidaat *3:

Ontsmettend (antiseptisch, desinfecterend), ontstekingsremmend, wondhelend

• Mirre EO (Commiphora myrrha, C. molmol, resinoïde)
• Spijklavendel EO (Lavandula latifolia, L. Spica, bloeiende top)

Anti-allergeen – anti-allergie – als antihistaminicum

• Boerenwormkruid EO (Tanacetum annuum, blad) *1 – Opgelet: niet verwarren met Tanacetum vulgare (Engels: Common tansy; Frans: Tanaisie commune), dat het keton thujon bevat (zie over Tanacetum vulgare: Verhelst, G., 2021, p. 676).
• Echte, Duitse kamille EO (Matricaria chamomilla, M. recutita, bloeiende top)

Ontstekingsremmend

• Boerenwormkruid EO (Tanacetum annuum, blad) *1
• Citroeneucalyptus EO (Corymbia citriodora, Eucalyptus citriodora CT citronellal, blad) *2
• Echte, Duitse kamille EO (Matricaria chamomilla, M. recutita, bloeiende top)

Vervolgens, bij jeuk kunnen een aantal soorten van het Mentha geslacht voor pijnstilling zorgen. Pepermunt EO (Mentha x piperita, bovengrondse delen) en Akkermunt EO (Mentha arvensis, bovengrondse delen) lijken aangewezen– mits de gekende voorzorgen. Lees: Munt in de aromatherapie

*1 Boerenwormkruid EO gebruik ik niet in de onderstaande formules en verdient een uitgebreide bespreking in een apart blogartikel.

*2 Baudoux neemt Citroeneucalyptus EO op in een formule voor droog eczeem (Baudoux, D., 2017, p. 213). Ik vermijd het gebruik van deze EO bij dermatosen, door de hoge concentratie van de  aldehyde citronellal (risico op huidirritatie) en de aanwezigheid van citronellol (een allergene geurstof). Citroeneucalyptus EO is samen met Javaanse citronella EO (Cymbopogon winterianus, bovengrondse delen) een klassieker bij de preventie en genezing van muggenbeten. Daarnaast wordt Citroeneucalyptus EO ook ingezet voor de ontstekingsremmende werking bij musculoskeletale aandoeningen.

*3 Ook Rozengeranium (Egyptische) EO (Pelargonium x asperum, blad) en Damascener roos EO (Rosa × damascena, bloemblaadjes) worden frequent opgenomen in formules voor huidaandoeningen. Daarbij worden zowel de essentiële oliën, al dan niet verdund in alcohol, als de hydrolaten gebruikt.

Voor een bespreking van de andere essentiële oliën verwijs ik naar de eerder gepubliceerde blogartikels.

De voornaamste functies van de drager zijn het “afdekken” van de huid ter bevordering van het herstel van de barrièrefunctie, het verdunnen en letterlijk “dragen” (vasthouden) van de essentiële oliën en, afhankelijk van de gekozen drager en in de context van dit artikel, een mogelijk ontstekingsremmende werking.

Het is helemaal niet duidelijk of de vaak-en-veelgeprezen kwaliteiten van koudgeperste plantenoliën ook werkelijk een rol spelen bij toepassing op de huid. De inname (de geperste oliën van planten+plantdelen die uiteraard geschikt zijn voor inname) lijkt voor veel plantsoorten de enige aangewezen toedieningswijze om van de voordelen voor de gezondheid te kunnen genieten. Denk aan vitaminen, mineralen en omega vetzuren. Of een ontstekingsremmende werking daarop een uitzondering vormt is maar de vraag.

Maar ook over de voordelen van de inname van plantaardige oliën, ter ondersteuning van huidaandoeningen, lopen de wetenschappelijke meningen uiteen.

Er valt veel over te zeggen en het is voer voor een toekomstig blogartikel. In dit artikel gebruik ik drie dragers. Ik laat hier dus in het midden of deze al dan niet eigenschappen bezitten waardoor ze, bij toepassing op de huid, al dan niet te verkiezen zouden zijn boven meer gebruikelijke plantaardige oliën zoals Zoete amandelolie, Argan of Jojoba:

Calendula, Goudsbloem, Tuingoudsbloem maceraat (Calendula officinalis, bloem)
Engels: (common) Marigold; Frans: Souci (officinal)

(Middelste) Teunisbloem PO (Oenothera biennis, zaad)
Engels: (common) Evening primrose; Frans: Onagre bisannuelle

Karite boter (Vitellaria paradoxa, Butyrospermum parkii)
Engels: Shea (butter) tree; Frans: Karité

Ben je benieuw naar de eigenschappen en het gebruik van Calendula en Teunisbloem in de fytotherapie, dan vind je in het “Groot handboek geneeskrachtige planten” door Geert Verhelst uitgebreide informatie (Verhelst, G., 2021, pp. 150-152 resp. 392-394).

Bij zonneallergie, constitutioneel eczeem en contacteczeem.

Als basis herneem ik de formule uit Zoom op Echte, Duitse kamille

waarbij ik Boerenwormkruid EO voorstel als alternatief voor Echte, Duitse kamille EO en Pepermunt EO of Akkermunt EO als cutane pijnstiller (op de huid). Zowel Boerenwormkruid EO als Echte, Duitse kamille EO zijn prijzig: reken €30-35/5ml voor elke olie.

Toepassing: op de huid

• Echte, Duitse kamille EO (Matricaria chamomilla, M. recutita, bloeiende top) of Boerenwormkruid EO (Tanacetum annuum, blad) 5 dr.
• Spijklavendel EO (Lavandula latifolia,  L. Spica, bloeiende top) 5 dr
• Mirre EO (Commiphora myrrha,  C. molmol, resinoïde) 5 dr

(1 ml = 30 druppels, bereiding 10 ml, mengsel aan 5% = 0,5 ml EO = 15 druppels EO QSP 10 ml PO)

Meng met Teunisbloemolie PO of Goudsbloem, Calendula maceraat* of QSP 10 ml (vul aan tot 10 ml) in een flesje of een roller.

*Of kies voor Karite boter (Vitellaria paradoxa, Butyrospermum parkii) met een grotere viscositeit dan Teunisbloem en Goudsbloem, waardoor het “afdekkend” vermogen groter is en het contact van de essentiële oliën met de huid versterkt en verlengd wordt.

Pas lokaal uitwendig toe op de huid, 3 maal daags, gedurende 3 weken of tot genezing.

Indien gewenst kan je, na het aanbrengen van je mengsel, bijkomend een druppel Pepermunt (Mentha x piperita) EO of Akkermunt EO (Mentha arvensis) op huid druppelen. Opgelet: bij het gebruik van essentiële oliën van het Mentha geslacht gelden een aantal aandachtspunten. Lees: Munt in de aromatherapie

Voor de toxiciteit, verbonden aan de besproken essentiële oliën, verwijs ik naar de respectievelijke blogartikels.

Noteer de blauwe kleur van Boerenwormkruid EO en Echte, Duitse kamille EO. Deze kleur is te wijten aan chamazuleen. Lees hierover Zoom op Echte of Duitse kamille

Bamford, J. T., Ray, S., Musekiwa, A., van Gool, C., Humphreys, R., & Ernst, E. (2013). Oral evening primrose oil and borage oil for eczema. The Cochrane database of systematic reviews, 2013(4), CD004416. https://doi.org/10.1002/14651858.CD004416.pub2

Berth-Jones, J., & Graham-Brown, R. A. (1993). Placebo-controlled trial of essential fatty acid supplementation in atopic dermatitis. Lancet (London, England), 341(8860), 1557–1560. https://doi.org/10.1016/0140-6736(93)90697-f

Bittner Fialová, S., Rendeková, K., Mučaji, P., Nagy, M., & Slobodníková, L. (2021). Antibacterial Activity of Medicinal Plants and Their Constituents in the Context of Skin and Wound Infections, Considering European Legislation and Folk Medicine-A Review. International journal of molecular sciences, 22(19), 10746. https://doi.org/10.3390/ijms221910746

Goyal, A., Sharma, A., Kaur, J., Kumari, S., Garg, M., Sindhu, R. K., Rahman, M. H., Akhtar, M. F., Tagde, P., Najda, A., Banach-Albińska, B., Masternak, K., Alanazi, I. S., Mohamed, H., El-Kott, A. F., Shah, M., Germoush, M. O., Al-Malky, H. S., Abukhuwayjah, S. H., Altyar, A. E., … Abdel-Daim, M. M. (2022). Bioactive-Based Cosmeceuticals: An Update on Emerging Trends. Molecules (Basel, Switzerland), 27(3), 828. https://doi.org/10.3390/molecules27030828

Hoare, C., Li Wan Po, A., & Williams, H. (2000). Systematic review of treatments for atopic eczema. Health technology assessment (Winchester, England), 4(37), 1–191.

Hoffmann, J., Gendrisch, F., Schempp, C. M., & Wölfle, U. (2020). New Herbal Biomedicines for the Topical Treatment of Dermatological Disorders. Biomedicines, 8(2), 27. https://doi.org/10.3390/biomedicines8020027

Morse, N. L., & Clough, P. M. (2006). A meta-analysis of randomized, placebo-controlled clinical trials of Efamol evening primrose oil in atopic eczema. Where do we go from here in light of more recent discoveries?. Current pharmaceutical biotechnology, 7(6), 503–524. https://doi.org/10.2174/138920106779116946

Schlichte, M. J., Vandersall, A., & Katta, R. (2016). Diet and eczema: a review of dietary supplements for the treatment of atopic dermatitis. Dermatology practical & conceptual, 6(3), 23–29. https://doi.org/10.5826/dpc.0603a06

Senapati, S., Banerjee, S., & Gangopadhyay, D. N. (2008). Evening primrose oil is effective in atopic dermatitis: a randomized placebo-controlled trial. Indian journal of dermatology, venereology and leprology, 74(5), 447–452. https://doi.org/10.4103/0378-6323.42645

Timoszuk, M., Bielawska, K., & Skrzydlewska, E. (2018). Evening Primrose (Oenothera biennis) Biological Activity Dependent on Chemical Composition. Antioxidants (Basel, Switzerland), 7(8), 108. https://doi.org/10.3390/antiox7080108

Verhelst, G. (2021). Groot handboek geneeskrachtige planten. (10 ed.). Mannavita.

Williams H. C. (2003). Evening primrose oil for atopic dermatitis. BMJ (Clinical research ed.), 327(7428), 1358–1359. https://doi.org/10.1136/bmj.327.7428.1358

Wright S. (1985). Atopic dermatitis and essential fatty acids: a biochemical basis for atopy?. Acta dermato-venereologica. Supplementum, 114, 143–145. https://doi.org/10.2340/00015555114143145

Foto (c) Anelya Okapova @ unsplash.com

Dit artikel is auteursrechtelijk beschermd. Contacteer me indien je een uittreksel wenst te gebruiken.