Geurbeleving voor het welbevinden van leerling(e) en leerkracht
Workshops voor welbevinden in het onderwijs
Vertel ons wie in een marjolein werd veranderd.
Het was een jonge man, Amaracus genaamd, parfumeur van Cynara, koning van Cyprus. Hij stierf van de pijn nadat hij een vaas vol parfums had gebroken. Toen veranderde hij in een marjolein. (*1)
De workshop in het kort
Het waken over en het duurzaam bewerkstellingen van het welbevinden (wellbeing, van het Engelse well-being) van leerlingen, leerkrachten en project- en kaderfuncties in het lager en secundair onderwijs vormt een maatschappelijke uitdaging.
Zoals in elk natuurlijk systeem zijn het behoud van evenwicht en het herstel van onbalans ook hier primordiaal. Voor de leerkracht betekent dit onder meer: waken over het evenwicht tussen school- en privéleven, tussen slopende verandering en stabiliteit … De leerling(e) heeft op haar/zijn beurt alle baat bij een evenwicht tussen concentratie en ontspanning, tussen individuele en collectieve beleving …
Van geur naar evenwicht
Linda Brown Buck en Richard Axel kregen in 2004 de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde voor de identificatie van de genen die coderen voor reukreceptoren (Buck & Axel, 1991). Sindsdien zit het evidence based onderzoek naar de interactie die aromatische bestanddelen (geur) aangaan met onze psyche, emoties en lichaamsfuncties in de lift.
De effecten van geurbestanddelen op het (on)evenwicht in het centrale zenuwstelsel bieden toegankelijke en veilige antwoorden op problemen in courante studie-, werk- en leefsituaties.
Aromatische plantenextracten
Van de oudste culturen, over de Egyptische, Griekse en Romeinse tijdperken, tot in de hedendaagse farmacologie spelen planten een rol in de gezondheid en in de levenscycli van de mens: van afscheid en verdriet tot hernieuwde energie bij elke nieuwe start.
De extracten van aromatische planten worden uitgebreid onderzocht naar hun objectieve effecten op cognitieve prestaties, hun subjectieve effecten op onze stemming (mood) en hun effecten bij onder meer stress, angst, depressie en slaapproblemen.
Denk aan Lavendel, misschien het meest gekende aroma uit de aromatische plantenwereld. De typische, doordringende bloemengeur brengt herinneringen aan de zonovergoten Provence of proper linnengoed in de kleerkast. Het Citrus geslacht, met haar verfrissende, opmonterende en zelfs vrolijke aroma’s, vind je ook in bronwater met Citroen, zomerse citroentaart of Earl Grey thee met Bergamot. Het kruidig aroma van Rozemarijn, de “dauw der zee”, wordt gebruikt als smaakmaker en maakt deel uit van de zogenaamde “Provençaalse kruiden” uit de mediterrane keuken.
De triptiek: sensoriële ervaring – cognitieve capaciteit – wellbeing
Werken met geur biedt ons drie directe voordelen:
- Vooreerst is er de sensoriële ervaring van het geurzintuig dat zowel een directe emotionele respons als een cognitieve interpretatie tot gevolg heeft. Het individueel olfactorisch geheugen speelt een rol in beide responsen, waardoor geurbeleving een puur individuele zaak is. Belangrijk om weten wanneer je voor de klas staat: er bestaat niet zoiets als een universeel relaxerend of positief stimulerend aroma.
- Vervolgens blijkt het stimuleren van het geurzintuig een impact te hebben op een aantal cognitieve functies, zoals geheugen, spraak en beweging. Hoewel onze kennis over de werkingsmechanismen op heden beperkt is, bestaat er een duidelijke band tussen ons “geurvermogen” en specifieke hersenfuncties.
- Tot slot is geurbeleving een vorm van mindfulness. Door onze aandacht bewust te richten op een geur komen we los van onze gedachtenstroom en kunnen we in “bewustzijn” verblijven. De voordelen van mindfulness voor het welbevinden zijn legio en uitgebreid bestudeerd.
Programma
In deze workshop zijn vorm en inhoud optimaal afgestemd op, enerzijds, het efficiënt verwerven van kennis en, anderzijds, de integratie van de nieuwe kennis en inzichten door een individuele beleving.
Geurbeleving is vooral geur ervaren. In deze workshop laten we ons inspireren door de Koh-do traditie: de eeuwenoude Japanse kunst van het “luisteren” naar wierook en bij extensie naar geur.
We bouwen op twee aspecten van deze traditie:
- Het begeleid “luisteren” naar geur als individuele beleving. Het woord luisteren, in plaats van ruiken, geeft aan dat geurbeleving multimodaal is. We spreken van multisensorische integratie: ons zenuwstelsel verwerkt de zintuigelijke prikkels (zicht, gehoor, tastzin, ruik, smaak …) op een integratieve of samenhangende wijze. Dit betekent dat de context waarin je als leerkracht met geuren aan de slag gaat, medebepalend is voor de geurervaring en dus de kwaliteit en de effecten ervan.
- Geurbeleving volgens de Koh-do traditie is tevens een sociale activiteit die kansen tot verbinding biedt tussen individu en groep: de leerkracht en de leerling(e) in haar/zijn interactie met de klasgroep.
Komen aan bod:
- Inleiding tot geurbeleving: van eeuwenoud gebruik, over mythologie tot wetenschap
- Inleiding tot aromatische plantenextracten
- Veilig aan de slag: individuele geurvoorkeuren, allergie
- Praktijkwerk “luisteren naar geur” met de deelnemers
- Pistes en instructies voor praktijkwerk met leerlingen (lager onderwijs vanaf 6 jaar en secundair onderwijs 1ste, 2de en 3de graad)
- Omgang met de omgeving (“ik geloof niet in planten”) en foute informatie over de materie
De toepassing van essentiële oliën en andere aromatische plantenextracten via verstuiving en inhalatie staat in deze workshop centraal.
Deelname aan deze workshop is veilig tijdens zwangerschap en borstvoeding. Speciale voorzorgsmaatregelen, indien van toepassing, worden tijdens de workshop meegedeeld.
Doelpubliek
Deze praktijkgerichte workshop richt zich tot leerkrachten en project- en kaderfuncties in het lager onderwijs (leerlingen vanaf 6 jaar) en het secundair onderwijs (1ste, 2de en 3de graad).
Deze workshop laat zich naadloos integreren in een formeel wellbeingbeleid dat zich richt op de duurzame monitoring en ondersteuning van het welbevinden van leerlingen en leerkrachten in het lager en secundair onderwijs.
Resultaat
Na het volgen van deze workshop ben je in staat:
– een eenvoudige methode te hanteren om aromatische plantenextracten te kiezen die je persoonlijk welbevinden in je school- en privéleven kunnen ondersteunen
– geuren te kiezen in functie van het gewenst resultaat:
- Harmoniseren van psyche en emotie bij stress-gerelateerde symptomen
- Faciliteren van vernieuwde energie en verhelderende impact op het creatief/productief denken
- Positief stimuleren van het gemoed en de sociale interactie
– daarbij rekening te houden met de voorzorgsmaatregelen betreffende het gebruik van aromatische plantenextracten
– indien gewenst, praktijkwerk rond geurbeleving te organiseren in de klas.
Pluspunten
- Interactieve presentatie en praktijkwerk gaan hand in hand
- Meertalig Nederlands en Frans
- Evidence-based: de workshops bouwen op wetenschappelijke studies en literatuur
- Met flexibel maatwerk bouwen we mee aan je gewenste formule
- Jij bepaalt het uurschema: tijdens, voor of na de winkeluren, tijdens de lunchpauze …
- We komen naar je toe, in je schoolgebouw of op een locatie naar keuze
Docent
Formules
Workshop 1u30min (tot 2 uur, overeen te komen)
Tot 25 personen
Nederlands of Frans
(1u30 zonder pauze)*
* Inbegrepen: lesuren plus overeengekomen pauzes plus 15 minuten vooraf plus 15 minuten achteraf. Voor de live workshops: plus kilometervergoeding vanuit Zwevegem (België) aan actueel tarief.
Tarieven excl. BTW. Betaling 14 dagen factuurdatum.
Bevestig je workshop: een voorschot van 30% is betaalbaar bij het sluiten van de overeenkomst.
De Algemene Voorwaarden zijn van toepassing.
Praktisch
Wij zorgen voor:
- de uitvoering van de workshop
- de plantenextracten en benodigdheden gebruikt door de docent tijdens de uiteenzetting*
- de opmaak van de attesten van deelname (indien gewenst)
*Kies je voor een workshop met praktijkwerk waarbij de deelnemers een persoonlijk mengsel maken, dan worden de plantenextracten en de benodigdheden in rekening gebracht.
Jij staat in voor:
- de organisatie en eventuele promotie van de activiteit naar het eigen publiek, de leden, de klanten…
- de afhandeling van de inschrijvingen
- het ter beschikking stellen van een lokaal met beamer (VGA of HDMI) (en optioneel white board of flipchart)
- water en eventueel warme drank
- het risico burgerlijke aansprakelijkheid
- (naar eigen keuze) het bepalen van het tarief per deelnemer, het doorrekenen en de facturatie naar de deelnemers
Voetnoten
(*1) Vrij vertaald naar François-Xavier Rigord in Connaissances de la mythologie par demandes et par réponses uit 1777 : “Dites-nous qui fut changé en marjolaine ? Ce fut un jeune homme, nommé Amaracus, parfumeur de Cynara, roi de Chypre, qui, ayant cassé un vase plein de parfums, en mourut de douleur, & fut changé en cette fleur.” (Rigord, 1777, p. 378)
Literatuur
Buck, L., & Axel, R. (1991). A novel multigene family may encode odorant receptors: A molecular basis for odor recognition. Cell, 65(1), 175–187. https://doi.org/10.1016/0092-8674(91)90418-x
Rigord, F.-X. (1777). Connaissances de la mythologie par demandes et par réponses. Savoye.
